جنگ برای جذب استعدادهای هوش مصنوعی در حال داغ شدن است!
شرکت‌های بزرگ فناوری در تلاشند تا با فرار مغزها، خلاهای موجود را پر کنند
بخش منابع انسانی اوپن‌ای‌آی (OpenAI) واقعاً جای تاسف دارد. از ابتدای سال جاری، خالق چت‌جی‌پی‌تی (ربات هوش مصنوعی محبوب) حدود یک دوجین از پژوهشگران ارشد خود را از دست داده است. برجسته‌ترین نام ایلیا سوتسکور بود، یکی از بنیان‌گذارانی که مسئول بسیاری از دستاوردهای بزرگ این استارتاپ محسوب می‌شد و در ۲۴ اردیبهشت (۱۴ مه) استعفای خود را اعلام کرد. او دلیلی برای این تصمیم ذکر نکرد، هرچند بسیاری گمان می‌کنند این موضوع به تلاش او برای برکناری سم آلتمن، مدیر شرکت، در آذرماه سال گذشته مرتبط است. فارغ از انگیزه‌های پشت‌پرده، این خروج‌ها در اوپن‌ای‌آی امری غیرمعمول نیست. بر اساس یک برآورد، از حدود ۱۰۰ متخصص هوش مصنوعی که این شرکت از سال ۲۰۱۶ به کار گرفته‌است، تقریباً نیمی از آنها ترک‌کرده‌اند.
فرار مغزها از OpenAI و تغییرات بازار کار هوش مصنوعی
بخش منابع انسانی شرکت OpenAI این روزها روزهای پرچالشی را سپری می‌کند. از ابتدای سال جاری، این شرکت که خالق چت‌جی‌پی‌تی (چت بات هوش مصنوعی پرطرفدار) است، شاهد خروج حدود ۱۲ نفر از محققان کلیدی خود بوده است. در میان این افراد، نام ایلیا سوتسکور، یکی از بنیانگذاران OpenAI و مسئول بسیاری از پیشرفت‌های بزرگ این استارتاپ، بیش از همه جلب توجه می‌کند. او در ۲۴ اردیبهشت (۱۴ماه مه) بدون ذکر دلیل مشخصی استعفا داد، هرچند شایعات حاکی از آن است که این تصمیم به ماجرای تلاش او برای برکناری سم آلتمن، مدیرعامل شرکت، در اواخر سال 2022 مرتبط است.
اما این اتفاق در OpenAI چیز عجیبی نیست. برآوردها نشان می‌دهد از حدود ۱۰۰ متخصص هوش مصنوعی که این شرکت از سال ۲۰۱۶ استخدام کرده، تقریباً نیمی از آنها شرکت را ترک کرده‌اند. این موضوع نه‌تنها بازتابی از مدیریت آلتمن نیست، بلکه نشان‌دهنده روند گسترده‌تری در صنعت فناوری است؛ روندی که خود OpenAI یکی از محرک‌های اصلی آن بوده است.
تحول بازار کار هوش مصنوعی پس از ظهور ChatGPT
از زمان رونمایی از ChatGPT در آبان ۱۴۰۱ (نوامبر 2022)، بازار نیروی کار متخصصان هوش مصنوعی دگرگون شده است. بر اساس گزارش Zeki Research، حدود ۲۰ هزار شرکت در غرب در حال جذب متخصصان این حوزه هستند. پیشرفت‌های سریع در یادگیری ماشینی و امکان ایجاد «تغییر پلتفرم» (Shift in Platform) باعث شده تا نیازهای کارفرمایان و مسیر حرکت استعدادها کاملاً متحول شود.
رقابت سنگین غول‌های فناوری برای جذب نخبه‌ها
شرکت‌های بزرگی مثل مایکروسافت و گوگل اگرچه در حال کاهش نیرو در بخش‌های غیرفنی هستند، اما به‌شدت به دنبال جذب محققان ستاره‌ای هستند — افرادی که بتوانند مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی را طراحی و توسعه دهند. این گروه نخبه که تعدادشان به چند صد نفر می‌رسد (مثل جف دین، مدیر بخش هوش مصنوعی گوگل)، به‌قدری ارزشمند هستند که بسیاری از آنها با حقوق نجومی هفت‌رقمی جذب می‌شوند.
برخی از این متخصصان حتی بدون مصاحبه استخدام می‌شوند یا به‌صورت تیمی به شرکت‌های جدید می‌پیوندند. مثلاً در مارس ۲۰۲۴، مایکروسافت اکثر کارمندان Inflection AI (یک استارتاپ مدل‌سازی پیشرفته) از جمله بنیانگذار آن، مصطفی سلیمان، را به خدمت گرفت — اقدامی که حتی توجه کمیسیون تجارت فدرال آمریکا (FTC) را هم جلب کرد.
مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، نیز شخصاً به برخی محققان دیپ‌مایند (آزمایشگاه هوش مصنوعی گوگل) ایمیل زد تا آنها را متقاعد به همکاری کند.
تغییر تقاضا برای مهارت‌های هوش مصنوعی در سطوح پایین‌تر
جالب‌تر از رقابت بر سر نخبه‌ها، تغییر نیاز بازار به متخصصان سطح میانی است. بر اساس داده‌های Indeed، امروزه از هر ۴۰ آگهی شغلی برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار در آمریکا، یک مورد به مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی مولد مثل ChatGPT) ) اشاره می‌کند ؛ رشدی بیش از ۱۰۰ برابری نسبت به ابتدای 2023.
آمیت باتیا، از بنیانگذاران Datapeople.io، می‌گوید پیش از ChatGPT، یک شرکت فناوری معمولی شاید تنها چند مهندس هوش مصنوعی برای کارهایی مثل تحلیل احساسات ایمیل‌های مشتریان استخدام می‌کرد. اما امروزه مدل‌های مولد این کارها را بسیار بهتر انجام می‌دهند، بنابراین تقاضا برای مهندسانی که بتوانند این سیستم‌ها را به داده‌های شرکت‌ها متصل کنند افزایش یافته است. به گفته باتیا، تعداد آگهی‌های شغلی با عنوان «MLOps» (مدیریت عملیات یادگیری ماشین) از ابتدای 2023 دو برابر شده است.
نیاز به مهارت‌های غیرآکادمیک و چابک
کلسي سزوت، از بنیانگذاران استارتاپ Adept، به نیاز جدیدی اشاره می‌کند:
” افرادی که بتوانند به سرعت ابزارهای هوش مصنوعی را یاد بگیرند و با ترکیب آنها، محصولات جدید و جذابی بسازند. برخلاف متخصصان آکادمیک، این افراد لزوماً نظریه‌پرداز نیستند، اما می‌توانند در کمترین زمان راه‌حل‌های عملی ارائه دهند — مهارتی که در دنیای رقابتی استارتاپ‌های هوش مصنوعی بسیار ارزشمند است.”
تغییر مسیر استعدادها: از غول‌های فناوری به استارتاپ‌ها
برای سال‌ها، مهندسان هوش مصنوعی عمدتاً به ۵ شرکت بزرگ (آلفابت/گوگل، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت) می‌رفتند. داده‌های Live Data Technologies نشان می‌دهد بین دی ۱۳۹۷ تا آذر ۱۴۰۱ (۲۰۱۹–۲۰۲۲)، این غول‌ها به‌طور متوسط ماهانه ۱۶۸ متخصص هوش مصنوعی خالص جذب می‌کردند. اما پس از عرضه ChatGPT، این روند معکوس شد و برای نخستین بار، خروجی نیروها از این شرکت‌ها بیشتر از ورودی شد.
اگرچه اخیراً غول‌های فناوری با افزایش حقوق و جذب نیرو از رقبای کوچک‌تر (مثل IBM و اوراکل) سعی در جبران این وضعیت دارند، اما هنوز نتوانسته‌اند به میانگین جذب بلندمدت خود بازگردند. این نشان‌دهنده تغییر بزرگ در بازار کار هوش مصنوعی است — جایی که استعدادها دیگر فقط به دنبال نام بزرگ‌ترین شرکت‌ها نیستند، بلکه فرصت‌های نوآورانه‌تر را در استارتاپ‌ها و شرکت‌های در حال رشد جستجو می‌کنند.
